Pojęcia "męskość" i "kobiecość" używane są dla określenia obserwowalnych właściwości i zachowań związanych z płcią, zgodnych ze stereotypami panującymi w danej kulturze. Każdy człowiek jako dziecko uczy się definicji kobiecości i męskości obowiązujących w danym społeczeństwie. Obejmują one opis cech związanych z płcią (np. anatomia, funkcje reprodukcyjne, podział pracy), a także osobowościowych atrybutów kobiet i mężczyzn.

Do niedawna uważano, że każdy rodząc się osobnikiem danej płci przyjmuje również w sensie psychologicznym cały zestaw cech i zachowań związanych z płcią, z którą się urodził. Dopiero w latach 70. ubiegłego wieku pojawiła się koncepcja Sandry Bem, która podważyła ten pogląd i wprowadziła do psychologii pojęcie płci psychologicznej. W myśl jej teorii poszczególne jednostki mogą charakteryzować się dużym lub małym nasileniem cech męskich lub kobiecych, niezależnie od własnej płci biologicznej. Umiejscowienie na kontinuum męskość - kobiecość oznacza określenie swojej płci psychologicznej - czyli tego, w jaki sposób ktoś zgadza się z tym, co kulturowo kobiece i męskie. Gdy występuje pełna zgodność między cechami psychicznymi i płcią biologiczną mówi się o "męskich mężczyznach" lub "kobiecych kobietach". "Kobieca kobieta" to osoba wrażliwa i łatwo ją zranić. Najlepiej czuje się, gdy może zaoferować innym swoją opiekę i troskliwość. "Męski mężczyzna" funkcjonuje zgodnie ze stereotypem: wydaje się niewzruszony, silny, odporny na wszystko. Tego typu mężczyźni wolą okazywać uczucia do partnerki poprzez działania wobec niej niż wypowiadając deklaracje o miłości. W odmiennym przypaku, tzn. gdy występuje niezgodność między płcią psychologiczną a płcią biologiczną pojawiają się "męskie kobiety" i "kobiecy mężczyźni". Zdarza się, że w otoczeniu "kobiecy mężczyzna" uchodzi za nieudacznika. Kryje on w sobie bowiem ogromne pokłady wrażliwości i uczuciowości, co może okazać się jego dużą zaletą. Może mieć skłonność do traktowania partnerki niczym małego dziecka, ale robi to najczęściej z troski i miłości. Natomiast "męska kobieta" wydaje się być niewrażliwa, twardo stąpająca po ziemi, nastawiona na osiąganie konkretnych celów. Uczucia wyraża ona raczej w działaniu niż w słowach. Zarówno "kobiecy mężczyźni" jak i "męskie kobiety" spotykają się często ze swoistym bojkotem towarzyskim i stają się obiektami żartów albo krytyki.

Najlepiej w popuacji funkcjonują osoby androgyniczne, które mają w jednakowym, wysokim stopniu rozwinięte cechy męskie i kobiece. Potrafią one być zarówno silne, jak i czułe oraz radzić sobie z różnymi typami trudności. Jednak źle znoszą wtłaczanie ich w stereotypowe wzorce i oczekiwanie zachowań określanych wyłącznie jako męskie albo kobiece. Zupełnie poza tymi schematami żyją natomiast osoby nieokreślone płciowo, które mają w niewielkim stopniu ukształtowane zarówno cechy kobiece, jak i męskie. Charakteryzuje je niska samoocena, mniejsza otwartość społeczna, a także mniejsza wrażliwość i opiekuńczość w porównaniu z osobami reprezentującymi pozostałe typy.

Charakteryzująca osoby androgyniczne równowaga cech męskich i kobiecych uważana jest za optymalny dla zdrowia psychicznego wzorzec. Taki schemat staje się obecnie coraz bardziej powszechny i widoczny w społeczeństwie. Wydaje się, że kobiety mogą się ubogacić, gdy pozwoli się im na doświadczanie męskości. Mężczyźni natomiast niekoniecznie muszą stracić na swojej męskości, gdy pozwolą sobie na cechy stereotypowo przypisane kobietom. Warto zatem zachęcać kobiety i mężczyzn do równoważnego pielęgnowania w sobie tego, co stereotypowo męskie i kobiece.